Język łaciński nie posiada jednolitego systemu wymowy. Za różnice w sposobie wymowy odpowiada przede wszystkim naturalna ewolucja tego języka - od starożytności aż do średniowiecza. Ze względu na rozpowszechnienie w Europie wymowa łaciny podlegała procesom fonetycznym zachodzącym w różnych językach narodowych, stąd zasady wymowy w różnych krajach mogą się różnić między sobą. Współcześnie wyróżniamy cztery szkoły wymowy łacińskiej: wymowę restytuowaną (pronuntiatio restituta) oraz trzy podszkoły wymowy tradycyjnej: północnoeuropejską, południowoeuropejską (kościelną) oraz anglosaską. W Polsce najczęściej stosuje się zasady wymowy tradycyjnej z uwzględnieniem cech nabytych wraz z ewolucją języka polskiego.
Wymowa głosek w języku polskim i łacińskim jest zbliżona. Różnice zebrano w tabeli:
głoska |
wymowa |
przykład |
wymowa |
c przed samogłoskami e, i, y, æ, œ |
c |
medicina |
medicina |
c przed a, o, u oraz przed spółgłoską i na końcu wyrazu |
k |
columba
cantor
ecce |
kolumba
kantor
ekce |
q (zawsze występuje w połączeniu z u) |
kw |
aqua |
akwa |
ngu |
ngw |
sanguis
lingua |
sangwis
lingwa |
su |
sw2 |
suavis |
swawis |
v |
w |
vultus |
wultus |
æ |
e1 |
ætas |
etas |
œ |
e1 |
pœna |
pena |
ph |
f |
philosophus |
filozofus |
rh |
r |
rhetor |
retor |
th |
t |
theologia |
teologia |
s pomiędzy samogłoskami |
s |
rosa |
roza |
y |
i |
mysterium |
misterium |
x |
ks |
rex |
reks |
1 Wyjątkami są takie wyrazy jak: poeta, aer (powietrze), Michael. W tych wyrazach ae oraz oe czyta się oddzielnie.
2 Wyraz suus czytamy [
suus]