Rok liturgiczny

Rok kościelny nie jest zimnym i bezwładnym przedstawieniem spraw tyczących się minionych czasów, ani też prostym i czczym przypomnieniem wypadków dawnych wieków. Jest to raczej sam Chrystus, który trwa w swoim Kościele. Idzie naprzód tą drogą niezmiennego swojego miłosierdzia, na którą wstąpił już za swego ziemskiego życia, kiedy przeszedł dobrze czyniąc. A wstąpił na nią z tym litosnym zamiarem, by dusze ludzkie mogły zbliżyć się duchowo do Jego tajemnic i czerpać z nich życie. 

Pius XII,  encyklika Mediator Dei

Sobór Watykański II w Konstytucji o Liturgii tak uzasadnia powstanie roku liturgicznego: Święta Matka Kościół uważa za swój obowiązek obchodzić w czcigodnym wspomnieniu zbawcze dzieło swego Boskiego Oblubieńca przez cały rok w ustalonych dniach. Z biegiem czasu Kościół odsłania całe misterium Chrystusa, począwszy od Wcielenia i Narodzenia aż do Wniebowstąpienia, do Zesłania Ducha Świętego oraz oczekiwania błogosławionej nadziei i przyjścia Pańskiego. W ten sposób obchodząc misteria Odkupienia, Kościół otwiera bogactwa zbawczych czynów i zasług swojego Pana, tak że one uobecniają się niejako w każdym czasie, aby wierni zetknęli się z nimi i dostąpili łaski zbawienia. (SC 102)

Rok liturgiczny rozpoczyna się w I niedzielę Adwentu, a kończy się w sobotę po 24. niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego. Obejmuje on dwa rodzaje świąt: uroczystości ku czci Pana Boga oraz uroczystości ku czci Świętych Pańskich. Pierwszy rodzaj świąt tworzy cykl według pór roku czyli Proprium de Tempore. Celem tych świąt jest ukazanie nam tajemnic wiary. Obchód dziejów naszego Zbawienia jest skupiony wokół dwóch największych tajemnic: Tajemnicy Wcielenia i Tajemnicy Odkupienia. W każdej z tych części obchodzimy okres przygotowania, okres świąteczny i okres poświąteczny.

TAJEMNICA WCIELENIA

Okres przygotowania (szaty fioletowe)	Okres Adwentu	od I niedzieli Adwentu do 24 grudnia
Okres świąteczny (szaty białe)	Okres Bożego Narodzenia i Objawienia	od 25 grudnia do 13 stycznia
Okres poświąteczny (szaty zielone)	Okres po Objawieniu	od 14 stycznia do Siedemdziesiątnicy

Tajemnicą pierwszej części roku kościelnego jest przyjście i objawienie się Boga-Człowieka.

1. Adwent (łac. adventus - przyjście) - jest okresem przygotowania na przyjście Chrystusa. Kościół zwraca uwagę na potrójny charakter przyjścia: przyjście historyczne (przygotowanie do obchodu pamiątki Narodzenia Pańskiego (25 grudnia) i Objawienia Pańskiego (6 stycznia)); przyjście mistyczne (oczekiwanie nawiedzenia Bożego przez łaskę oraz w Komunii św. Oczekiwanie to wyraża się przez skupienie i modlitwę); przyjście ostateczne na końcu czasów.
2. Czas Bożego Narodzenia
3. Czas po Objawieniu - jest przedłużeniem okresu Bożego Narodzenia. Liturgia kładzie nacisk na objawienie Bóstwa Chrystusa w Jego cudach i nauce.

 TAJEMNICA ODKUPIENIA

Przygotowanie (szaty fioletowe)	dalsze	Przedpoście	od Siedemdziesiątnicy do Popielca
	bliższe	Wielki Post	od Popielca do I niedzieli Męki Pańskiej
	bezpośrednie	Okres Męki Pańskiej	od I niedzieli Męki Pańskiej do Wielkanocy
Okres świąteczny (szaty białe lub czerwone)		Okres Wielkanocny	od Wielkanocy do Trójcy Świętej
Okres poświąteczny (szaty zielone)		Okres po Zesłaniu Ducha Świętego	od Trójcy Świętej do Adwentu

1. Przedpoście (łac. tempus Septuagesimæ) - jest okresem poprzedzającym Wielki Post. Obejmuje on trzy niedziele: Niedzielę Siedemdziesiątnicy przypadającą 70 dni przed Wielkanocą, Niedzielę Sześćdziesiątnicy i Niedzielę Pięćdziesiątnicy. Zgodnie z polskim zwyczajem niedziele to noszą nazwy: Starozapustna, Mięsopustna i Zapustna, ponieważ w tym czasie rezygnowano kolejno z niektórych pokarmów przygotowując się do surowego postu. W liturgii dominuje kolor fioletowy, nie śpiewa się również Gloria i  Alleluia.
2. Wielki Post jest przygotowaniem na obchód Wielkanocy. Rozpoczyna się posypaniem głów popiołem w Środę Popielcową na znak pokuty. W liturgii używa się szat koloru fioletowego, opuszcza się Gloria oraz  Alleluia, nie przyozdabia się ołtarza kwiatami, a gra na organach jest dozwolona jedynie dla podtrzymania śpiewu.
3. Okres Męki Pańskiej: Dwie niedziele poprzedzające Wielkanoc są nazywane niedzielami Męki Pańskiej. Okres ten jest w sposób szczególny poświęcony rozważaniu Męki Chrystusa. Charakterystycznym obrzędem tego czasu jest zakrycie fioletowymi zasłonami wizerunków Ukrzyżowanego. Jest to nawiązanie do ukrycia się Chrystusa przed Żydami, gdy ci chcieli Go ukamienować (por. J 8,59). Ostatnia niedziela przed Wielkanocą nazywana jest Niedzielą Palmową. Przed Mszą odbywa się poświęcenie palm i procesja. Ceremonia ta nawiązuje do uroczystego wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy przed swoją męką.
4. Triduum Paschalne. Jest celebracją najważniejszych misteriów naszego odkupienia. W Wielki Czwartek rano w kościołach katedralnych odprawiana jest Msza Krzyżma podczas której biskup poświęca olej chorych (jest on materią sakramentu Namaszczenia Chorych), Krzyżmo (materię sakramentu bierzmowania) oraz olej katechumenów (używany przy chrzcie, poświęceniu wody chrzcielnej i do namaszczania rąk podczas święceń kapłańskich). Wieczorem odprawiana jest Msza Wieczerzy Pańskiej, w której Kościół wspomina ustanowienie Eucharystii i kapłaństwa. Wielki Piątek jest dniem wspomnienia męki i śmierci Chrystusa.W tym dniu Kościół nie sprawuje Mszy św. a jedynie Liturgię ku czci Męki i Śmierci Pańskiej. Na znak żałoby w liturgii dominuje kolor czarny. W Wielką Sobotę również nie odprawia się Mszy św. Dzień ten jest poświęcony na rozważanie śmierci Chrystusa. Wieczorem odprawia się liturgię Wigilii Paschalnej, która należy do obchodów Wielkanocy. Na ceremonie składają się: poświęcenie ognia i paschału, Liturgia Słowa, poświęcenie wody, chrzest i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych oraz uroczysta Msza św. 
5. Okres Wielkanocny jest pamiątką najważniejszego wydarzenia wiary katolickiej - zmartwychwstania Jezusa. Rangę tego święta podkreśla oktawa Niedzieli Zmartwychwstania. W liturgii dominuje kolor biały. Czterdzieści dni po Wielkanocy Kościół obchodzi uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego a dziesięć dni później - Niedzielę Zesłania Ducha Świętego wraz z jej oktawą.
6. Niedziela Trójcy Przenajświętszej rozpoczyna okres po Zesłaniu Ducha Świętego. Przypomina ona podstawową prawdę wiary. Kolejne niedziele tego okresu przypominają, że przez chrzest zostaliśmy zanurzeni w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa i mamy umrzeć dla grzechu i żyć dla Boga.

Drugi rodzaj świąt jest poświęcony świętym a zwłaszcza Matce Bożej. Obchodząc roczny cykl misteriów Chrystusa, Kościół święty ze szczególną miłością oddaje cześć Najświętszej Bożej Matce Maryi, która nierozerwalnym węzłem związana jest ze zbawczym dziełem swojego Syna. W Niej Kościół podziwia wspaniały owoc Odkupienia i jakby w przeczystym obrazie z radością ogląda to, czym cały pragnie i spodziewa się być (SC 103). Do najważniejszych świąt maryjnych należą: Niepokalane Poczęcie NMP, Narodzenie Matki Bożej, Ofiarowanie NMP w świątyni, Zwiastowanie, Oczyszczenie NMP, święto Siedmiu Boleści Matki Bożej, Niepokalanego Serca Maryi oraz uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Wśród świętych którym Kościół oddaje cześć znajdują się również: apostołowie - głosiciele Ewangelii wybrani przez Chrystusa, męczennicy, którzy oddali swe życie za wiarę, biskupi i doktorzy Kościoła, którzy wyjaśniali prawdy wiary, dziewice i wielu innych, także świeckich, którzy swoim życiem dawali świadectwo o Bogu.